“`html

Bodrum Kalesi: Tarih ve Sanatın Buluşma Noktası

Muğla’nın Bodrum ilçesinin ikonik yapılarından biri olan Bodrum Kalesi, 15. yüzyılda Rodos Şövalyeleri (St. Jean Şövalyeleri) tarafından Aziz Peter Kalesi adıyla inşa edilmiştir. Tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış olan bu muhteşem yapı, günümüzde sanatsal etkinliklerle yeni bir rol üstlenmiştir.

Uluslararası Bodrum Bale Festivali

Bodrum Kalesi, tarihi surlarının arasında bu yıl 22.’si düzenlenecek olan Uluslararası Bodrum Bale Festivali’ne ev sahipliği yapıyor. 1-25 Ağustos 2025 tarihleri arasında gerçekleştirilecek olan bu festivalde, bale sanatı Bodrum’un eşsiz tarihi atmosferi ile buluşarak sanatseverlere unutulmaz anlar sunacak.

Rodos Şövalyeleri’nin İzleri

Bodrum Kalesi’nin inşaatı, Orta Çağ’da Osmanlı Devleti’nin bölgedeki tehdidine karşı Rodos merkezli St. Jean Şövalyeleri tarafından başlatılmıştır. 1402 yılından itibaren antik Bodrum’un (Halikarnassos) kayalık yarımadasında yükselmeye başlayan kale, stratejik bir yapıya dönüşerek tarih sahnesine adım atmıştır. Bodrum’un karşısındaki İstanköy (Kos) Adası’ndaki bir şövalye kalesinin varlığı da bu seçimde etkili olmuştur.

Şövalyeler, kaleyi inşa ederken çevredeki antik kalıntılardan, özellikle Halikarnas Mozolesi’nin taşlarından faydalandılar. Bu bağlamda, kalenin duvarlarına yerleştirilen taşlar, Bodrum Kalesi’ne sadece mimari değil, tarihi bir derinlik de kazandırmıştır.

Rodos’un Fethi, 15 Ağustos 1310 (tuval üzerine yağlıboya, Éloi Firmin Féron, 1838-1839)

Bodrum Kalesi, çok uluslu bir projeyle inşa edilmiştir. Farklı milletlerden gelen şövalyeler, kalenin çeşitli kısımlarında görev alarak iç kalede Fransız, İtalyan, Alman ve İngiliz kulelerinin yükselmesini sağladı. 1406’da ilk şapel tamamlandı, 1413’te İngiliz Kulesi inşa edildi ve 1437’de iç surlar tamamlandı. İnşaat sırasında görev alan ustalara, Papa tarafından, cennetten yer ayrılacağı vaadiyle bir tür af belgesi (endüljans) verildiği de kaynaklarda yer almaktadır.

Bugün bile kalede, farklı ülkelerin şövalyelerine ve komutanlarına ait yaklaşık 249 armadan ve kabartmadan örneklerle karşılaşmak mümkün. Özellikle İngiliz Kulesi’nde, İngiltere Kralı IV. Henry’nin armalarını içeren vitraylı pencereler dikkat çekici bir detay sunuyor.

Fatih Sultan Mehmet’in Oğlu Cem Sultan’ın Hikayesi

Osmanlı Devleti, 15. yüzyılda bu Haçlı kalesini fethetmek için birkaç kez harekete geçse de Bodrum Kalesi, direnç göstermeyi başardı. Önemli bir olay ise Fatih Sultan Mehmet‘in oğlu Cem Sultan’ın 1482’de yaşanan taht mücadelesinin ardından Rodos Şövalyeleri’ne sığınmak için Bodrum Kalesi’ne gelmesidir. Cem Sultan, kardeşi II. Bayezid’e yenildikten sonra bir süre Bodrum Kalesi’nde saklanmış, ardından Rodos’a geçiş yaparak şövalyelerin himayesine girmiştir. Bu olay, Bodrum Kalesi’nin aynı zamanda diplomatik bir sığınak görevi de üstlendiğini gösteriyor.

Bodrum Kalesi’ne ait bir gravür (Edmund Walker, 1862)

Şövalyeler, kale üzerindeki hâkimiyetlerini yaklaşık 120 yıl kadar sürdürebildi. Osmanlıların Rodos’u fethetmesiyle 1522’de Bodrum Kalesi’nin kontrolü sona erdi ve kale, 1523 yılında Osmanlı yönetimine devredildi. Osmanlı dönemi boyunca kale, askeri işlevini kaybederken, zamanla bir garnizon ve nadiren de hapishane olarak kullanılmaya başlandı. 19. yüzyılda, İngiliz bilim insanları, kaleden bazı antik kabartmaları alarak British Museum’a götürdüler. Bu eserler, günümüzde de müzede sergilenmektedir.

I. Dünya Savaşı sırasında Bodrum Kalesi yeniden çatışmaların hedefi oldu. 26 Mayıs 1915’te Çanakkale cephesine destek vermek isteyen Fransız bir savaş gemisi Bodrum limanına yaklaşırken kaleyi top ateşine tutmuştur. Bu bombardımanda tarihi minarenin yıkılması ve bazı kulelerin hasar görmesi gibi talihsiz olaylar yaşandı. 1919 yılında İtalyan kuvvetleri kaleyi kısa bir süre karargah olarak kullandı, ancak 1921’de Türk Millî Mücadelesi’nin zaferle sonuçlanmasının ardından İtalyan askerleri kaleden çekilmek zorunda kaldı.

Halikarnas Balıkçısı Cevat Şakir Kabaağaçlı

“Hapishanede idam mahkûmları” adlı öyküsü nedeniyle 1925’te “halkı askerlikten soğutmak” suçlamasıyla Bodrum’a sürgün edilen Halikarnas Balıkçısı Cevat Şakir Kabaağaçlı, ilk aylarını o dönemde hapishane olarak kullanılan Bodrum Kalesi’nde geçirmiştir. Kale duvarları ardında tanıştığı Ege manzarası, sünger avcıları ve balıkçıların hikâyeleri, ona bu bölgeye duyduğu derin bir sevgi kazandırmıştır. Sürgün cezası sona erse de İstanbul’a geri dönmeyen yazar, Bodrum’u evi olarak benimsemiş; eserlerinde Ege’nin mitolojisi ve kültürel yapısını yansıtmıştır. Halikarnas Balıkçısı’nın bu döneminin Bodrum’un sanat ve edebiyat kimliğini oluşturmadaki katkısı büyüktür.

Modern dönemde Bodrum Kalesi’nin yeniden hayat bulması, 1960’larda Türkiye Cumhuriyeti hükümetinin burayı müze yapma kararına dayanır. 1962 yılında Bodrum Kalesi, Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi ile birlikte kapılarını yeniden halkın ve dünya sanatseverlerinin hizmetine açtı. Orta Çağ şövalyelerinin inşa ettiği bu kale, bugünün en önemli sualtı arkeoloji müzelerinden birine ev sahipliği yapmaktadır. 2016 yılında Bodrum Kalesi, kültürel ve mimari değerleriyle UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’ne alınarak uluslararası alanda tanınmıştır.

22. Uluslararası Bodrum Bale Festivali: Kuğu Gölü‘nün Büyüsü

Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü tarafından, İş Bankası’nın desteğiyle düzenlenmekte olan 22. Uluslararası Bodrum Bale Festivali, 1 Ağustos Cuma akşamı Bodrum Kalesi Kuzey Hendeği Sahnesi’nde gerçekleşen gösteriyle sanatseverlerle buluştu.

Festivalin açılışında, Pyotr İlyiç Çaykovski’nin ünlü eseri Kuğu Gölü, İzmir Devlet Opera ve Balesi tarafından sahnelendi. Klasik koreografiyi modern yorumlarla birleştiren Marius Petipa ve Lev Ivanov’un eseri, G. Armağan Davran ve A. Volkan Ersoy‘un çağdaş lezzetleri ile harmanlandı.

Bu büyüleyici bale, lanetlenmiş bir prensesin aşk ve kaderi arasındaki dramatik yolculuğunu gözler önüne serdi. Mükemmel müzik kompozisyonu, etkileyici koreografi ve görsel tasarımı ile bu gösterim izleyicilere zarafetin ve tutkunun iç içe geçtiği unutulmaz anlar sundu. Dekor tasarımında Çağda Çitkaya, kostümlerde Nursun Ünlü, ışık tasarımında ise Oğuz Murat Yılmaz’ın elleriyle güzellik kazandı.

Açılış gecesi sahnelenen bu klasik eser, 2 Ağustos Cumartesi akşamı tekrar show saçı çıkacak.

Kuğu Gölü balesinden bir kare

Festivalin Fikir Babası Sahnede

Festivalin sponsorluğunu üstlenen İş Bankası’nın davetiyle katıldığımız açılış gösterisi, Bodrum Kalesi’nde gerçekleştirildi. Türk balesinin ilk kuşak sanatçılarından biri olan Oğuz Özlem, festivalin fikir babası olarak sahne aldı. Seyircilerin yoğun ilgisiyle karşılanan Özlem, Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürü ve Genel Sanat Yönetmeni Tan Sağtürk tarafından tebrik edildi.

Ayrıca bu yıl, 2024 yılında hayatını kaybeden Ankara Devlet Opera ve Balesi’nin bale sanatçısı Almula Özlem de festivalin açılışında anıldı.

“`